Τρίτη 21 Οκτωβρίου 2014

Λατινόφωνοι της Πίνδου


Στο βιβλίο του Ν. Μέρτζου (Οι Αρμάνοι Βλάχοι), εκδ. Ρέκος, ο καθηγητής Ν. Κ. Μουτσόπουλος και αντ. Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην εισαγωγή του (σελ. 19-21) είναι πολύ σαφής, όσον αφορά στην λατινοφωνία στα ορεινά (ιδιαίτερα Πίνδο). 

«… Ένα μεγάλο μέρος του αρχαίου πληθυσμού της Μακεδονίας αλλά και άλλων περιοχών… αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες και να καταφύγουν στα ορεινά ‘καταφύγια’ εξ αιτίας των σλαβικών και άλλων βαρβαρικών επιδρομών. Οι ορεινές αυτές εστίες δυναμώθηκαν και επί τουρκοκρατίας γιατί οι τουρκικές φυλές επέλεγαν τους πλούσιους κάμπους....».

Και συνεχίζει ο Μουτσόπουλος γράφοντας μεταξύ άλλων: 

«… Εκεί σε αυτές τις απομονωμένες κοινωνίες, όπου η διατήρηση των παραδόσεων, των ηθών και των εθίμων γινόταν με τον πλέον συντηρητικό τρόπο, παρέμεινε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα η μεσαιολατινική λαλιά. Με κανένα τρόπο λοιπόν δεν μπορεί, το γλωσσικό ιδίωμα να διαφοροποιήσει τους πληθυσμούς αυτούς από άλλους στους οποίους μιλιέται η ελληνική γλώσσα. Αντίθετα μάλιστα. Οι λατινόφωνοι κάτοικοι των ορεινών οικισμών είναι αυτοί που διατήρησαν με τον πιο συντηρητικό τρόπο, παράλληλα με το αρχαίο τους γλωσσικό ιδίωμα (εννοεί λατινοφωνία) και τις αρχαιότερες, βέβαια, ελληνικές- μακεδονικές τους παραδόσεις…». 
«… Η συστηματική και αναγκαστική αυτή αποχώρηση των ελληνικών πληθυσμών από τις πεδινές αυτές περιοχές θα πρέπει να έγινε είτε ομαδικά είτε διαδοχικά κατά μικρές ομάδες ή πατριές…».

«… Η φτώχεια του εδάφους, γράφει ο Απόστολος Βακαλόπουλος, τους επιβάλλει τη φοβερή λιτότητα, σχεδόν τον υποσιτισμό και τους στρέφει προς τη κτηνοτροφία, η οποία γίνεται ο κύριος και θετικός πόρος της ζωής τους…»

«…. Και όπως γράφει ο ιστορικός Ιωάννης Φιλήμων (1798-1874): Αν εβιάσθη ο Ελλην να κατοικήση τα τραχύτερα βουνά, ωφελήθη μάλιστα, χωρίς να ζημιωθή ζημίαν ανεπανόρθωτον. Γυμναστικότερος και επιτηδειότερος ήδη προώδευσεν εις τας επιχειρήσεις του, αναπτύσσων το λογικόν του και τα έντιμα μέσου του βίου …».

«….Στην Πίνδο βρίσκουμε συγκεντρωμένο έναν πολυάριθμο βλάχικο πληθυσμό. Ο υπερπληθυσμός, γράφει ο Βακαλόπουλος βρίσκει διέξοδο προς άλλους ορεινούς όγκους και πολύ νωρίς προς τον Όλυμπο. Ετσι οι βλάχικοι πληθυσμοί των χωριών του -Νεοχωρίου, Φτέρης, Μηλιάς, Βλαχολίβαδου, Κοκκινοπλού- διέσωσαν την παράδοση όταν ήλθαν από τα βουνά (ασφαλώς της Πίνδου) πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια και έκτισαν το Λιβάδι. Την αξιοπιστία της παραδόσεως αυτής ενισχύουν οι ομοιότητες ανάμεσα στα ονόματα, στη γλώσσα, στην προφορά, στα ήθη και τα έθιμα κλπ των Βλάχων του Ολύμπου και της Πίνδου…». 

Συνεχίζοντας ο καθηγητής Μουτσόπουλος αναλύει την μεγάλη ανάπτυξη που είχαν αυτοί πληθυσμοί στη κτηνοτροφία, τη βιοτεχνία, το εμπόριο, την αργυροχρυσοχοία, την υφαντουργία, τα γράμματα και τις τέχνες κλπ. Με τις συνθήκες μάλιστα του Κάρλοβιτς (1699), του Παζάροβιτς (1718) και την ειρήνη που επακολούθησε οι ελληνόφωνοι και λατινόφωνοι έμποροι και πραγματευτάδες των ελληνικών περιοχών έφθασαν μέχρι την κεντρική Ευρώπη.
Ο καθηγητής, αν και θεωρεί υπερβολική την άποψη του N. Iorga (1871-1940, Ρουμάνος ιστορικός και πολιτικός) ότι οι λατινόφωνοι εξαπλώθηκαν από το Ταίναρο μέχρι τα Β. Καρπάθια και από την Αδριατική μέχρι τον Αξιό, παραδέχεται ότι, ίσως αυτή η άποψη να περιέχει σπέρματα αλήθειας γιατί σε όλες αυτές τις περιοχές υπάρχουν λατινικά τοπωνύμια και υλικό στα δημοτικά τραγούδια (Μάνη, Αρκαδία κλπ).

Τέλος, ο Μουτσόπουλος ως ειδικός μελετητής θεωρεί ότι η οι κατοικίες των ορεινών βλάχικων οικισμών αποπνέουν ελληνικότητα (αετώματα κλπ), οι Βλάχοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους πάντοτε Έλληνες και η τελευταία πρόταση της εισαγωγής του είναι η εξής:
«Ύστερα με όλα όσα προσπάθησα να δείξω στα προηγούμενα θα ήθελα να τελειώσω με τη φράση: Όλοι υπήρξαμε Βλάχοι, γιατί είμαστε Έλληνες».

(Του Γιάννη Τσιαμήτρου - Αποσπάσματα από την εισαγωγή του βιβλίου του Ν. Μέρτζου με τίτλο: Αρμάνοι- Βλάχοι. Δημοσιεύθηκε στις 4-4-2014 στην εφημερίδα της Βέροιας ‘Ημερήσια’)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η κόσμια κριτική και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των σχολιαστών είναι σεβαστή. Σχόλια τα οποία υπεισέρχονται σε προσωπικά δεδομένα ή με υβριστικό περιεχόμενο να μην γίνονται. Τα σχόλια αποτελούν καθαρά προσωπικές απόψεις των συντακτών τους. Οι διαχειριστές δεν ευθύνονται σε καμία περίπτωση για τυχόν δημοσίευση υβριστικού ή παράνομου περιεχομένου στα σχόλια των αναρτήσεων.Τα σχόλια αυτά θα διαγράφονται με την πρώτη ευκαιρία.